Miejskie Przedszkole nr 31 w Płocku

Zgodnie z decyzją Ministerstwa Edukacji Narodowej w roku szkolnym2015/2016 wszystkie sześciolatki rozpoczną naukę w szkole podstawowej.  Dzieci pięcioletnie zostały objęte obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego. Fakt pójścia do szkoły jest wielkim przeżyciemnie tylko dla dziecka ale i jego rodziców. Często rodzice zadają pytanie „ czy moje dziecko jest gotowe na podjęcie nowych wyzwań? ”.

Spotykamy się z dwoma określeniami: „gotowość szkolna” i dojrzałość szkolna”. Aktualnie pojęcia te stosowane są wymiennie.

Dojrzałość szkolna to przedewszystkim szeroko pojęty rozwój psychiczny uwarunkowany dojrzewaniem biologicznym. To określony poziom rozwoju konieczny do przystosowania się dziecka do nowych warunków szkolnych, warunkujący dobre postępy w szkole. Na dojrzałość szkolną składają się wpływy czynników biologicznych, środowiskowych i wychowawczych. Dojrzałość obejmuje: rozwój fizyczny oraz psychiczny: emocjonalny, społeczny i umysłowy a także poziom opanowania umiejętności i wiadomości .

Dojrzałość można rozumieć jako zbiór umiejętności dobrze przez dzieci opanowanych opartych na zdolnościach aktualnie u nich dojrzewających np. dziecko rozpoznaje litery.

Gotowość odnosi się do sfery najbliższego rozwoju- czyli tego co dziecko może w niedługim czasie potencjalnie osiągnąć np. dziecko może opanować znajomość liter. Wiąże się ona z przygotowaniem dziecka do podjęcia nauki w szkole.

Gotowość szkolna jest wynikiem:

• dojrzewania rozwoju dziecka
• własnej aktywności dziecka
• pomocy dorosłych odpowiedzialnych za stworzenie odpowiednich warunków do uczenia się dziecka (rodzice, nauczyciele, przedstawiciele instytucji)

Co składa się na gotowość szkolną, czyli jakie zadania rozwojowe związane są z podjęciem nauki w szkole?

• poziom rozwoju kompetencji poznawczych-zdobywanie wiedzy o otoczeniu, odpowiedni rozwój spostrzegania, myślenia, mowy, pamięci i uwagi
• poziom rozwoju społecznego i fizycznego-szczególnie istotna umiejętność współdziałania z rówieśnikami , ale też i dorosłymi
• poziom rozwoju emocjonalnego-samodzielność i stopniowa względna niezależność emocjonalna
• podatność na nauczanie-zdolność do podjęcia nauki jako nowej formy działania
• systematyczne nauczanie- stopniowe opanowanie umiejętności pisania, czytania i matematyki

Czy wiek życia dziecka wyznacza osiągnięcie przez nie odpowiedniej gotowości szkolnej? Badania wykazują, że różnice między poszczególnymi dziećmi mogą wynosić nawet 4 lata, czyli jedno dziecko może mieć umiejętności na poziomie 5 latka, a inne na poziomie 9 latka. Przemawia to za dostosowaniem stawianych wymagań do indywidualnych możliwości dziecka, co da mu poczucie akceptacji, bezpieczeństwa i sukces w szkole.

DOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNA to:

• umiejętność kontrolowania i panowania nad własnymi emocjami, zdolność do przeżywania bogatego i zróżnicowanego świata uczuć,
• zmniejszenie impulsywności reakcji dziecka, wydłużenie czasu przeżywania różnych stanów emocjonalnych

Cechy dziecka dojrzałego emocjonalnie:

•  rozstaje się z matką na czas pobytu w szkole
• kontroluje swoje emocje (lęk, złość), nie uzewnętrznia ich w sposób gwałtowny
• wierzy w swoje umiejętności
• jest pewne siebie
• adekwatnie do sytuacji okazuje uczucia
• potrafi cierpliwie czekać na swoją kolej
• przeżywa emocje takie jak: duma, radość, zaciekawienie
• potrafi skoncentrować się na zadaniu
• odczuwa więź ze swoją grupą rówieśniczą, z wychowawcą
• potrafi współodczuwać przeżycia innych dzieci
• przeżywa radości i smutki związane z życiem klasy
• prawidłowo reaguje na niepowodzenia, uwagi nauczyciela i innych osób dotyczące niewłaściwego zachowania
• reaguje prawidłowo na pozytywne uwagi dotyczące zachowania i postępów w nauce

Cechy dziecka niedojrzałego emocjonalnie:

• wybuchowe
• drażliwe
• agresywne
• złości się lub płacze z błahego powodu
• często popada w konflikty z kolegami
• zahamowane
• zalęknione
• niepewne
• napięte
• nadwrażliwe
• płaczliwe
• boi się głośniejszych uwag nauczyciela nawet, gdy skierowane są do innych dzieci

DOJRZAŁOŚĆ SPOŁECZNA to:

• przystosowanie form zachowania dziecka do wymagań środowiska społecznego. 

Charakterystyka rozwoju społecznego dziecka

• uczestniczy w zabawach zespołowych (jednak może porzucać grupę, przyłączać się do innego zespołu)
• nadal jest egocentryczne (nie troszczy się o wspólne dobro)
• organizacja zabawy raczej spoczywa na dorosłym
• przejawia zachowania związane ze współzawodnictwem

Dziecko dojrzałe społecznie:

• prawidłowo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłymi
• potrafi współpracować w zespole pod nadzorem osoby dorosłej
• przestrzega reguł życia w zbiorowości
• przestrzega zawartych umów
• podporządkowuje się dyscyplinie
• wykonuje obowiązki
• jest samodzielne (w czynnościach samoobsługowych jak ubieranie się, mycie, czesanie, stara się być samodzielne w odrabianiu lekcji, spakowaniu tornistra )
• rozumie proste sytuacje społeczne
• wie co jest dobre, a co złe (np. że nie wolno krzywdzić innych, niszczyć cudzej własności, przywłaszczać sobie znalezionych rzeczy)
• dobrze się czuje w nowym środowisku szkolnym, z chęcią podejmuje zadania na rzecz innych np. dyżury
• doświadcza poczucia przynależności do grupy
• zna zasady społeczne i podporządkowuje się im
• potrafi bawić się z innymi dziećmi
• potrafi bronić swojego stanowiska
• akceptuje, że osoba dorosła nie zawsze jest do dyspozycji dziecka
• partnerstwo oraz współdziałanie rozwija się intensywnie między 6-8 r.ż

Dziecko niedojrzałe społecznie:

• potrzebuje stałej uwagi nauczyciela
• domaga się ciągłego wyróżniania i dąży do uprzywilejowanej pozycji w klasie
• może izolować się od grupy
• unika wspólnych zabaw z kolegami lub łatwo poddaje się dominacji kolegów
• wykazuje bierność
• jest nieśmiałe
• jest lękliwe
• jest małomówne

ROZWÓJ POZNAWCZY I FIZYCZNY

Rozwój poznawczy dziecka 5 – letniego:

Dziecko 5 – letnie w zakresie wiadomości o otaczającym środowisku społeczno- przyrodniczym powinno znać:

• pełen adres domowy i adres przedszkola,
• na podstawie obrazków i modeli, środki lokomocji i maszyny niedostępne bezpośredniej obserwacji np. kolejka linowa,
• czynności zawodowe i charakterystyczne cechy ubioru kucharki, górnika, hutnika, rolnika, szewca, krawca itp.,zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w kolejnych porach roku,
• rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych / ryba w wodzie, wilk w lesie ,
• zależności temperatury i długości dnia od pory roku /zimno i krótki dzień to zima ,
• określenia czasu: rano, południe, wieczór, dzisiaj, wczoraj, jutro,
• dni tygodnia, aktualne pory roku.

W zakresie percepcji wzrokowej i słuchowej 5 – latek potrafi:

• złożyć prostokąt z dwóch trójkątów w/g wzoru,
• uzupełnić brakujące elementy w postaci człowieka,
• naśladować słyszane głosy z otoczenia,
• różnicować wyrazy z opozycjami ze względu na stopień zbliżenia narządów mowy /kos-koc, płotek-młotek, pies-piec, nos-noc, ząb-dąb.

W zakresie sprawności motorycznej 5 – latek powinien:

• zmieniać w biegu kierunek,
• wbiec do góry po schodach,
• wykonać 5 skoków na jednej nodze,
• skoczyć do przodu obiema nogami bez utraty równowagi,
• skoczyć do tyłu,
• przejść na palcach trzy metry nie dotykając piętą podłogi.

W zakresie motoryki małej 5 – latek potrafi:

• ciąć papier nożyczkami,
• skleić papier klejem,
• nawlec na nitkę małe koraliki,
• ulepić z plasteliny klocek i miskę,
• łączyć ze sobą klocki konstrukcyjne,
• odwzorować romb,
• narysować postać ludzką zaznaczając główne elementy ciała,
• poprawnie kolorować obrazki konturowe,
• odwzorować drukowanymi literami swoje imię,
• zapiąć guziki,
• rysunki wykonuje rozmieszczając starannie wszystkie elementy na całej powierzchni kartki.

W zakresie znajomości stosunków ilościowych, jakościowych i orientacji w przestrzeni 5 – latek powinien:

• dokonywać klasyfikacji zbiorów wg. ich liczebności, porównywać zbiory przez łączenie w pary po jednym elemencie z każdego zbioru,
• porównywać wielkości przedmiotów np. mały-mniejszy-najmniejszy,
• używać nazw figur geometrycznych /koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt,
• klasyfikować zbiory wg cech jakościowych,
• dokonywać podziału zbioru na podzbiory wg różnych właściwości elementów,
• różnicować pojęcia: na prawo, na lewo, naprzeciw,
• odróżniać prawą stronę ciała od lewej.

W zakresie wykonywania działań arytmetycznych 5 – latek powinien:

• liczyć elementy zbioru do pięciu, jednocześnie pokazując palcem pięć przedmiotów,
• odwzorowywać zbiory za pomocą liczmanów lub znaków graficznych
• porządkować układy zbiorów /w zakresie 6/ wg ich liczebności wzrastających lub malejących,
• posługiwać się liczebnikami porządkowymi do „piąty”.

Rozwój umysłowy dziecka 6 – letniego:

W zakresie wiadomości o otaczającym środowisku społeczno – przyrodniczym 6–latek powinien:

• mieć tak bogate słownictwo, żeby wyrazić proste treści, opisywać obrazki zdaniami nie robiąc błędów gramatycznych,
• z własnej inicjatywy zadawać pytania i odpowiadać na nie,
• posiadać wiadomości na temat siebie i swojej najbliższej rodziny, znać nazwy zawodu wykonywanego przez rodziców i umieć wyjaśnić na czym on polega, wiedzieć ile ma lat, gdzie mieszka, jak się nazywa,
• znać nazwy zawodów,
• nazywać dni tygodnia i pory roku zachowując odpowiednią kolejność.

W zakresie percepcji wzrokowej i słuchowej 6 – latek powinien:

• wyodrębniać wyrazy w zdaniach,
• różnicować głoski na początku i na końcu wyrazu,
• dokonywać analizy i syntezy sylabowej i głoskowej wyrazów,
• złożyć obrazek z części,
• wyodrębnić szczegóły różnicujące dwa pozornie identyczne obrazki

W zakresie sprawności motorycznej 6 – latek powinien:

• być sprawny ruchowo,
• mieć dobrą koordynację ruchową,
• mieć dobrą umiejętność utrzymywania równowagi – stać na przemian na każdej z nóg z zamkniętymi oczami,
• posiadać orientację w stosunkach przestrzennych,  różnicować stronę lewą od prawej ,
• chodzić do tyłu wzorcem stopa – palce,
• zeskakiwać z 30 cm wysokości lądując na palcach.

W zakresie myślenia i procesów pamięciowyh 6 – latek powinien:

• kojarzyć związki między kolejnymi faktami np. w historyjkach obrazkowych,
• zastosować prostą klasyfikację np. kolor, kształt, czy wielkość, stosując określenia to do tego pasuje, te obiekty są podobne, te są inne,umieć szeregować przedmioty wg długości, a zbiory wg. wielkości,
• odtwarzać zbiory,
• zapamiętywać polecenie wykonania kilku kolejnych czynności po kilkukrotnym powtórzeniu,
• zapamiętywać treść piosenki, przebieg zabawy.

W zakresie przygotowania do nauki matematyki 6 – latek powinien:

• liczyć obiekty i rozróżniać błędne liczenie od poprawnego,
• wyznaczać wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych,
• ustalać równoliczność dwóch zbiorów, a także posługiwać się liczebnikami porządkowymi,
• określać kierunki i ustalać położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów,
• wiedzieć, na czym polega pomiar długości, i znać proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za stopą.

W zakresie przygotowania do nauki czytania i pisania 6 – latek powinien:

• potrafić określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumieć polecenia typu:
• narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek, zaczynając od lewej strony kartki,
• uważnie patrzeć (organizując pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach,
• interesować się czytaniem i pisaniem,
• słuchać np. opowiadań, baśni i rozmawiać o nich; interesować się książkami,
• układać krótkie zdania, dzielić zdania na wyrazy, dzielić wyrazy na sylaby; wyodrębniać głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej.

Gotowość odnosi się do sfery najbliższego rozwoju. Jest wynikiem dojrzewania, rozwoju dziecka, własnej aktywności dziecka i pomocy dorosłych, odpowiedzialnych za stworzenie dogodnych warunków do uczenia się dziecka.Pierwsze badanie dojrzałości dziecka ma miejsce w październiku, czyli z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rozpoczęcie przez dziecko nauki w szkole. Przeprowadza się je w oparciu o specjalny Arkusz Skali Gotowości Szkolnej . Analiza gotowości do nauki w szkole służy wskazaniu tych zachowań i umiejętności dziecka, które będą sprzyjać nauce oraz tych , które naukę w szkole utrudnią. Celem analizy jest wskazanie umiejętności, które trzeba rozwijać, usprawniać, nad którymi trzeba jeszcze popracować.Celem takiej analizy jest także zgromadzenie informacji, które po przekazaniu rodzicom mają im pomóc w poznaniu stanu gotowości swojego dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej, aby mogli je wspomagać w osiąganiu tej gotowości , odpowiednio do potrzeb dziecka. Ponownej diagnozy nauczyciele dokonują w kwietniu. Na podstawie tego badania nauczyciel opracowuje w formie pisemnej krótką informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole. Informację taką otrzymuje rodzic po wypełnieniu przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego.

Ważnym aspektem rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, jest to, iż dojrzałość emocjonalna nie zawsze idzie w parze z dojrzałością intelektualną. Aby dziecko poradziło sobie w nowej sytuacji, szkolnej rzeczywistości powinniśmy zadbać o jego prawidłowy rozwój intelektualny jak i emocjonalny.

Wczesna edukacja przedszkolna ma ogromne znaczenie dla ogólnego rozwoju dziecka Zmieniona podstawa programowa wychowania przedszkolnego większy nacisk kładzie na problemy wychowawcze: kształtowanie u dzieci systemu wartości, wdrażanie do pokonywania trudności, kształtowanie odporności psychicznej, rozwijanie umiejętności społecznych i wartości estetycznych. Dlatego działania edukacyjne, pobudzanie rozwoju intelektualnego i społecznego dziecka, przynoszą najlepsze rezultaty właśnie w tym czasie. Jest to najlepszy okres na zapobieganie późniejszym trudnościom w nauce, niwelowanie dysharmonii i zaburzeń rozwojowych, wyrównywanie zaniedbań środowiskowych. Ważne jest , aby dziecko w odpowiednim momencie zostało objęte wsparciem, jakie zapewni mu system pomocy psychologiczno-pedagogicznej placówki przedszkolnej przy współpracy z rodzicami.

Opracowała: Iwona Kierzkowska

Bibliografia:

1. Biuletyn Klubu Nauczyciela „ Pomagamy uczyć” WSiP. Wychowanie przedszkolne 1/2009
2. Janiszewska B., Pięciolatek w przedszkolu, Wychowanie przedszkolne i kształcenie zintegrowane, WSiP
3. Waloszek D. , Przygotowanie dzieci 6-letnich do zadań szkolnych, WSiP Zielona Góra  1993

„Gdy twoje dziecko potrzebuje pomocy psychologiczno pedagogicznej…” Rodzicu!

1. Jeśli zauważysz ważne potrzeby u swojego dziecka lub niepokojące zmiany w jego rozwoju bądź zachowaniu, poinformuj o tym nauczyciela oddziału przedszkolnego lub specjalistów pracujących w placówce: psycholog, pedagog, logopeda.
2. Dziecko może otrzymać pomoc psychologiczno- pedagogiczną jeśli:
   • jest szczególnie uzdolnionym;
   • jest dzieckiem z niepełnosprawnością (słabosłyszacym, słabowidzacym, z niepełnosprawnością ruchową, z afazją, z uposledzeniem w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, z autyzmen, w tym z zespołem aspergera, z niepełnosprawnościami sprzężonymi);
   • jest przewlwkle chore;
   • ma zaburzenia komunikacji językowej, np. problem z artykulacją niektórych głosek, zaburzenia płynności, tempa mowy, problem w tworzeniu dłuższych wypowiedzi;
   • dotykaja go niepowodzenia edukacyjne;
   • ma orzeczenie o potrzebie kształcenie specjalnego;
   • ma innego rodzaju trudności wpływajace na jego funkcjonowanie.
3. Jeśli twoje dziecko nie posiada opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, ani orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego a uważasz, że ma jakieś specjalne potrzeby edukacyjne (patrz pkt 2.) powinieneś poinformować o tym nauczyciela grupy. Dziecko zostanie objęte pomocą psychologiczno- pedagogiczną na terenie przedszkola.
4. Jesli Twoje dziecko nie posiada opinii Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej ani orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego a odkrywasz pojawiające się trudności i uważasz, że dziecko potrzebuje innego podejścia masz prawo zgłosić się do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w celu kompleksowej diagnozy.
   • Rodzic wnioskuje o orzeczenie lub opinię do Poradni (wniosek otrzymuje w Poradni)
   • Poradnia przeprowadza diagnozę i wydaje odpowiedni dokument;
   • Rodzic składa otrzymane orzeczenie lub opinię w placówce, do której uczęszcza dziecko.
5. Jeśli Twoje dziecko otrzymało opinię lub orzeczenie ważne jest abyś jak najszybciej dostarczył dokument do placówki. Informacje zawarte w tych dokumentach  ( zalecenie do pracy z dzieckiem) niezbędnę są by wspólnie z nauczycielami i specjalistami podjąć działania, które pomogą w lepszym funkcjonowaniu dziecka.
6. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego otrzymuja dzieci:
   • niewidome;
   • słabowidzące;
   • niesłyszące;
   • słabosłyszące;
   • z upośledzeniem umysłowym (w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym);
   • z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją:
   • z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;
   • z niepełnosprawnością sprzężoną (wtedy mówimy o występowaniu łącznie co najmniej dwóch niepełnosprawności wymienionych wyżej);
   • z niedostosowaniem społecznym;
   • zagrożone niedostosowaniem społecznym.
7.  Orzeczenie jest ważne przez cały okres edukacji przedszkolne.
8. Jeśli Twoje dziecko otrzymało orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, a kończy edukacje przedszkolną, nie oznacza, że dalsza edukacja bedzie odbywać się w szkole specjalnej. Oznacza jedynie tyle, że dziecko wymaga stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Szkoła do której dziecko trafi powinna mu to zapewnić.Kształcenie specjalne może być organizowane zarówno w przedszkolach i szkołach specjalnych oraz integracyjnych badź z oddziałami specjalnymi lub integracyjnymi  jak i w przedszkolach i szkołach ogólnodostepnych.

Opracowały:

• pedagog- Iwona Kierzkowska
• logopeda- Agnieszka Furmanik- Nowicka

na podstawie „Moje dziecko w przedszkolu i szkole”- poradnik dla rodziców i uczniów ze specjalnymi potrzebami- ORE

Opracowała: Iwona Kierzkowska

Każde dziecko z utęsknieniem wyczekuje wakacji. Jest to jednak trudny czas dla rodziców.

Prócz planowanych wspólnych wypraw rodzice często zastanawiają się jak zorganizować dziecku czas w okresie wakacji.

Organizując wakacje nad morzem lub jeziorem rodzice powinni zapoznać się z ofertą wypoczynku.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na bezpieczeństwo i atrakcje. Pamiętajmy, że nad wodą dziecko nie powinno pozostawać bez opieki osoby dorosłej.

Kąpiele słoneczne muszą być dostosowane do wieku oraz pory dnia. Należy mieć na uwadze zabezpieczenie skóry malucha kremami z wysokimi filtrami, nakryciu głowy oraz przebywaniu na słońcu w godzinach popołudniowych.

Spędzając czas na łonie natury trzeba zapewnić dziecku również bezpieczne spędzanie czasu.

Należy pamiętać o preparatach przeciw kleszczom i komarom. Przebywając w lesie dziecko musi być pod czujnym okiem rodzica.

Ważne jest, żeby rozmawiać z dzieckiem o zagrożeniach wynikających z samowolnego oddalania się.

Podczas wakacji rodzice powinni kształtować samodzielność dziecka, a także organizować czas pod katem edukacyjnych rozrywek.

Wakacje to także świetny czas by trenować umiejętności malucha w zakresie samodzielności.

W okresie wakacyjnym rodzice mają możliwość poświęcić więcej czasu i uwagi swoim pociechom.

Kiedy pogoda nie sprzyja spacerom i wycieczkom dzieci chętnie spędzają czas przed telewizorem lub komputerem.

Należy czuwać, aby dziecko wybierało właściwe programy dostosowane do jego poziomu emocjonalnego.

Zastąpmy gry wspólnymi zabawami w domu, np. wspólne malowanie na dużych arkuszach, układanie puzzli.

Wspólna zabawa dzieckiem, spacery, wycieczki to najlepsze co możemy dać naszemu dziecku w czasie wakacji i nie tylko

Zabawą jest każda aktywność, której dziecko oddaje się dla samej przyjemności, jaką ta czynność za sobą niesie, a nie dla jakichkolwiek końcowych rezultatów. Bawimy się dla samej zabawy. Na tym właśnie polega różnica między zabawą a pracą, że nie istotne są jej ostateczne efekty.
Zabawa zajmuje tak znaczną część życia dziecka, że często nie dostrzegamy jej znaczenia. Odgrywa ona ogromną rolę w następujących płaszczyznach rozwoju:

• fizycznej: wspomaga rozwój mięśni i sprawności manualnej oraz umożliwia wyładowanie energii, która – jeśli będzie zablokowana – wywoła napięcie i rozdrażnienie;
• społecznej: uczy określonych form zachowania, współpracy, dzielenia się innymi i przyjaźni, bez których dziecko staje się samolubne i dominujące;
• poznawczej: uczy postrzegania kształtów, kolorów, rozmiarów, struktury przedmiotów.

Zabawa dzieci przybiera różne formy: od prostych zajęć motorycznych z użyciem zabawek poprzez uspołecznione zabawy w gronie rówieśników, aż po zabawy udramatyzowane i konstrukcyjne.
Aktywność zabawowa pojawia się na długo przed 3 rokiem życia, ale dopiero w następnych latach rozkwita. Dobra zabawa jest potrzebna dziecku jak jedzenie, ubranie czy sen. Taka, która oprócz sprawiania przyjemności i radości jednocześnie uczy i rozwija. Podstawowym warunkiem dobrej zabawy dziecka są:

• odpowiednie miejsce;
• czas i dobrze dobrane zabawki;
• naturalne zainteresowanie dziecka i zaangażowanie.

Bardzo ważnym warunkiem dobrej i udanej zabawy są odpowiednie zabawki – dobrane do wieku, możliwości i zainteresowań dziecka, ładne, kolorowe, cieszące wzrok, pobudzające inicjatywę, pomysłowość i twórczy wysiłek dziecka. W zabawie dziecko wyraża siebie i rozładowuje napięcie emocjonalne, stąd zabawa, szczególnie spontaniczna, ma walory terapeutyczne. Prowadzi ona do względnej równowagi w zachowaniach dziecka ze światem zewnętrznym, a tym samym powoduje zaspokajanie potrzeb i oczekiwań dziecka. Zabawa jest ciągłym przeżyciem twórczym, wysiłkiem intelektualnym dającym radość i zapomnienie.

Zainteresowanie zabawami zespołowymi wzrasta z wiekiem dzieci i zależy od warunków, w jakich dzieci się wychowują. Zabawa taka ma duże znaczenie dla rozwoju psychicznego i uspołecznienia dzieci w trakcie zabawy kształtują się uczucia społeczne, dzieci przyswajają sobie normy, które następnie realizują we własnym postępowaniu.

Zespołowa forma prowadzenia zajęć w przedszkolu ułatwia nawiązywanie kontaktów społecznych i uczy współdziałania dzieci, mających trudności w przystosowaniu społecznym. Ważna faktem jest teza o przenikaniu się zabawy z dziedziną życia społecznego, bowiem zabawa nie tylko upiększa życie, ale tworzy nowe związki duchowe i społeczne, będące równie ważne dla jednostki, jak i dla grupy.

Każda zabawa musi być w aspekcie pedagogicznym odpowiednio sterowana przez rodziców, nauczycieli w przedszkolu, a potem w szkole. Najważniejszą grupę zabaw obejmują zabawy o charakterze dydaktycznym oraz dotyczące ról społecznych. Zabawy w role rozwijają zdolności naśladowania, pomysłowość, wyobraźnię, umiejętność kojarzenia wydarzeń i faktów, logicznego rozumowania, przerzucania się myślą od przeszłości do teraźniejszości i przyszłości, stanowią wdzięczne pole do własnych, twórczych pomysłów dziecka. W zabawach tych wciela się jak gdyby w różne postacie – jest mamą, tatą, lekarzem policjantem itp. przybrane role odtwarza wiernie, ale także wzbogaca i rozbudowuje je wg własnych pomysłów. Natomiast zabawy o zabarwieniu dydaktycznym mają na celu naukę. Niezbędne są dla rozwoju umysłowego, kształcą umiejętność spostrzegania, zapamiętywania, wyciągania wniosków, zapoznają z pewnymi pojęciami. Do tych zabaw służą dziecku różne loteryjki, układanki, łamigłówki, książeczki do kolorowania czy czytania. Domino i gry planszowe uczą myślenia, kojarzenia i spostrzegawczości; rebusy i układanki rozwijają pamięć; malowanie, wycinanie, lepienie pozwalają na kształcenie sprawności manualnej. Żadna godzina zabawy z dzieckiem czy czytanie nie jest czasem straconym.

Zadaniem nauczycielki jest troska o to, aby zabawa przebiegała we właściwej atmosferze wychowawczej. Stąd czuwa ona nie tylko nad bezpieczeństwem dzieci, ale także nad tym, aby nie naruszały reguł społecznego współżycia. To zadanie nie sprowadza się jednak wyłącznie do usuwania konfliktów powstałych między dziećmi podczas zabawy, lecz przede wszystkim do zapobiegania sytuacjom konfliktowym poprzez kształtowanie u dzieci zasad przestrzegania swoistej „umowy społecznej” regulującej współżycie w grupie. Zespół dzieci przywykły do dostosowywania się do przyjętych wspólnie norm społeczno – moralnych w życiu przedszkola, będzie podporządkowywał się im tym bardziej w zabawie stanowiącej istotny składnik procesu socjalizacji.

Nauka i praca pięcio – sześciolatka dodaje mu pewności siebie. Dziecko cieszy się, kiedy pani pochwali go za dobrze wypełniony dyżur, ponieważ jest to pierwsza w życiu dziecka forma pracy na rzecz szerszej grupy. Nauczyciele przedszkoli poświęcają temu wiele uwagi. Rozpoczynają od samoobsługi, której uczą od 3 roku życia, tj. od pierwszych dni w przedszkolu. Gdy pięcio- sześciolatek przekracza po raz pierwszy próg przedszkola, nauczyciel stara się w krótszym czasie pomóc mu w usamodzielnieniu się, a stopniowo także w pełnieniu dyżurów. Przyjmowanie obowiązku dyżurnego wymaga umiejętności samodzielnego, wytrwałego wykonywania określonych czynności przez kilka dni. Połączone to jest z dobrą, skuteczną organizacją pracy. Wszystkie wymienione cechy dyżuru są niezbędne, gdy przedszkolak staje się uczniem. Dyżur zaspokaja potrzebę aktywności dziecka.

Dziecko powinno być cały czas zajęte, powinno coś robić. Te wewnętrzne (gotowość) i zewnętrzne (bycie zajętym) aspekty mogą być przekształcane w jedno pojęcie: „gotowość do czynienia czegoś”. W miarę dorastania dziecka praca, która zakłada wysiłek może mniej przyjemny niż zabawa, staje się możliwa i pożądana. Stopniowe przejście od zabawy do pracy jest niczym innym jak tylko przechodzeniem od zasady przyjemności do zasady rzeczywistości. Postawa pracy rodzi się około 6 roku życia, a czasem wcześniej. Jest więc sprawą naturalną, że praca winna być wykorzystana dla zorganizowania przejścia od zabaw dziecięcych do systematycznej pracy ucznia, pod warunkiem pamiętania o tym, że zabawa i praca mogą być efektowne jedynie wówczas, gdy dzieci są nimi zainteresowane.

Opracowała
Dorota Nowicka

Moment przekroczenia przez dziecko 3- letnie progu przedszkola jest nadzwyczaj trudnym przeżyciem, dlatego konieczne jest wspieranie go przez rodzinę i nauczycieli. Z tego względu szczególną uwagę należy poświęcić procesowi przystosowania się dzieci do instytucji wychowania zbiorowego, jaką jest przedszkole.

Wyniki badań psychologicznych i pedagogicznych wskazują na to, iż jedną z przyczyn problemów adaptacyjnych dzieci jest brak współpracy między rodziną a przedszkolem. Z badań wynika również, że dzieci wychowywane w sposób racjonalny mają mniej trudności w przystosowaniu się do przedszkola niż dzieci wychowywane w sposób liberalny lub nadopiekuńczy.

Przedszkole jest pojmowane jako środowisko edukacyjne stymulujące możliwości rozwojowe dziecka, zapewniające właściwe przygotowanie do podjęcia nauki szkolnej, czyli osiągnięcia dojrzałości szkolnej. Przedszkole wspomaga rozwój indywidualny możliwości dziecka, tworząc korzystne warunki dla tego rozwoju. Jednakże przedszkole może zapewnić prawidłowy rozwój dziecka oraz zaspokoić najistotniejsze jego potrzeby tylko wtedy, gdy współdziała z rodziną.

Rola dorosłego (rodzica i nauczyciela) w zaspokajaniu potrzeb dziecka (szczególnie potrzeby bezpieczeństwa, przynależności i kontaktu z innymi) jest doniosła.

Jednocześnie obserwuje się, iż rodzice oddający swoje zwłaszcza 3- letnie dziecko do przedszkola przeżywają pewne obawy oraz są zaskoczeni wymaganiami wobec przyszłych przedszkolaków. Szczególnie trudne momenty przeżywają rodzice, gdy pojawią się pierwsze problemy z przystosowaniem do warunków i wymagań przedszkola. Często po prostu nie potrafią tych problemów rozwiązać i pomóc dziecku. Dlatego przedszkole jako profesjonalne środowisko wychowawcze, może udzielić rodzicom wsparcia, służyć radą i pomóc w rozwiązywaniu problemów z adaptacją oraz zapobiegać ich powstawaniu.

Łagodny start w środowisko przedszkolne może m.in. zapewnić opanowanie umiejętności samoobsługowych. Poziom opanowania tych umiejętności ma wpływ na poczucie bezpieczeństwa i niezależności dziecka.

Przedszkole oczekuje, iż dziecko 3- letnie powinno mieć opanowane następujące czynności samoobsługowe:

• samodzielne jedzenie łyżką,
• mycie rąk,
• samodzielne korzystanie z toalety,
• zdejmowanie i ubieranie podstawowych części garderoby,
• rozpoznawanie swoich rzeczy,
• czyszczenie nosa,
• znajomość swojego imienia i nazwiska.

Przeciętny rozwój dziecka umożliwia w pełni opanowanie tych umiejętności. Jednak dzieci przychodząc do przedszkola często różnią się pod względem dojrzałości przedszkolnej, co wynika z systemu wychowawczego w rodzinie.

Strach, niepokój, lęk, tak można określić atmosferę, jaką tworzy się, kiedy dziecko rozpoczyna swoją przedszkolna karierę. Od tej pory nie będzie już tak jak dawniej. Czas na zmiany. Pierwszy miesiąc w przedszkolu z pewnością nie będzie należeć do łatwych. Jednakże z czasem przy wsparciu rodziców, dziecko zacznie odzyskiwać pewność siebie, a przedszkole przestanie być już złem koniecznym.

To jak dziecko zniesie początkowy okres w przedszkolu zależy od wielu czynników. Każde dziecko reaguje indywidualnie. Zdarzają się nawet takie, choć należą do rzadkości, które nie płaczą. W oczach dziecka przedszkole jest nowym, zupełnie nieznanym światem. Obce osoby, otoczenie, zabawki, sale, rytm dnia, zasady, normy. Wszystko toczy się inaczej niż w domu. Dziecko czuje się wyrwane ze znanego, bezpiecznego układu rodzinnego, gdzie często było najważniejsze, najukochańsze, najpiękniejsze, najcudowniejsze, najzdolniejsze, czyli po prostu nieustannie rozpieszczane. Ze świata, który kręci się wokół niego, przechodzi do rzeczywistości. Nie jest już naj…naj…. Jeśli nawet postawy wychowawcze rodziców były prawidłowe i maluch nie był „psuty” ich działaniami to i tak pójście do przedszkola jest momentem trudnym dla całej jego rodziny. Dziecko te nowe sytuacje odbiera jako zagrożenie.

Wobec tego może reagować na nią w różny sposób:

• płaczem- w ten sposób odreagowuje trudne emocje,
• agresją- dziecko zachowuje się agresywnie w stosunku do innych,
• wycofywaniem się- emocje nie znajdują ujścia, dziecko jest smutne,
• pozorną akceptacją- dziecko w przedszkolu nie sprawia kłopotów, jego zachowanie nie budzi zastrzeżeń, za to w domu staje się nie do wytrzymania
• zaburzeniami funkcjonowania organizmu- występują np. wymioty, bóle brzucha, biegunka, zaburzenia snu, moczenie nocne, jąkanie.

Wszystkie podane reakcje należy konsultować ze specjalistami. W przypadku zaburzeń funkcjonowania należy rozważyć, czy dziecko jest gotowe do podjęcia edukacji przedszkolnej, czy też ją odroczyć. Zmasowane objawy psychosomatyczne są przesłanką do wycofania dziecka przynajmniej na jakiś czas z przedszkola. Może lepiej dać mu jeszcze rok odetchnąć, zaprowadzić do babci a potem spróbować ponownie. Psychika dzieci zmienia się, bowiem nieustannie. Dużo lepiej debiut w przedszkolu znoszą czterolatki niż trzylatki

Jednakże pamiętajmy, że można dziecko przygotować i uchronić przed takimi reakcjami. Ważne jest odpowiednie przygotowanie, co leży w kwestii rodziców. Spróbujemy teraz odpowiedzieć na zasadnicze pytanie a mianowicie:

Jak przygotować dziecko do przedszkola.

1. Pozytywne myślenie o placówce, informowanie dziecka o tym, że w przedszkolu będzie spędzać czas w towarzystwie innych dzieci bez rodziców.
   Przed pójściem do przedszkola warto przekazać jak najwięcej informacji, żeby potem nie czuło się tak nieswojo w nowym miejscu, zwłaszcza kiedy nie będzie już obok niego mamusi. Nie zaszkodzi jeszcze opowiedzieć o tym jak mama z tatą wspominają przedszkole
2. Dziecko powinno bez pośpiechu rozpocząć swój dzień.
   Dobrze jest wstawać w miarę wcześnie, żeby nie śpieszyć się za bardzo. Dziecko powinno bez pośpiechu rozpocząć swój dzień. Trzeba pamiętać, że robią wszystko dużo wolniej niż dorośli. Poganianie malca powoduje, że jest jeszcze bardziej zestresowany i może gorzej znieść rozstanie z mamą.
3. Przez pierwszy miesiąc odbieramy wcześniej dziecko z przedszkola.
   Można przez jakiś czas wcześniej odbierać do domu i stopniowo przedłużać jego pobyt. W końcu kiedyś będzie się musiało przyzwyczaić do nowego miejsca.
4. Dotrzymujemy słowa.
   Ważne jest, żeby dotrzymywać słowa. Jeżeli mama obieca dziecku, to powinna się tego trzymać. Debiutujący przedszkolak powinien być pewny, że może polegać na swoich rodzicach. W ten sposób zapewnia się mu poczucie bezpieczeństwa.
5. Okazywanie spokoju, poczucia bezpieczeństwa podczas rozstania.
   Rozstanie z dzieckiem nie jest łatwe zarówno dla rodziców jak i samego malca. Trzeba jednak zachować „zimną krew” i nie pozwolić sobie na to, żeby wspólnie z dzieckiem roztkliwiać się. Owszem dziecku należą się słowa otuchy, ale nie można pokazać, że to ciężkie przeżycie nie tylko dla niego. Część dzieci histeryzuje tylko przez chwilę, a kiedy mama czy tata będą już poza zasięgiem wzroku, nagle uspokajają się i zachowują się jakby nigdy nic.
6. Stanowcze rozstanie.
   Dziecko nie może zobaczyć, że jego rodzice są przejęci, a nawet panikują. Da mu to podstawy do tego, żeby myśleć, że przedszkole to coś strasznego, skoro nawet rodzice są przejęci. Trzeba mówić stanowczo. Można uspokajać dziecko, ale nie za długo. Wystarczy powiedzieć parę słów otuchy. Jeśli to nie pomaga, to nie pozostaje nic innego jak z bólem serca wyjść z przedszkola i liczyć na to, że dziecko się uspokoi. Warto w tej sytuacji odrobinę zaufać paniom z przedszkola. W końcu mają one już doświadczenie z plączącymi dziećmi. Są też odpowiednio wykwalifikowane i wiedza jak uspokoić beksę
7. Danie dziecku do przedszkola np. zabawkę z domu.
   Dajemy pociesze jakąś rzecz, która będzie się kojarzyła z domem (maskotka, z którą zasypia)
8. Wygodne ubranie dziecka.
   Warto ubierać pociechę tak, żeby nie miała ona większych problemów np. z zdjęciem spodenek w toalecie. Dobrze jest, więc przynajmniej na początku założyć dziecku spodenki z gumką. Jeżeli zwłaszcza na początku dziecku zdarzy się przykra niespodzianka np. dziecko posiusia się, to potem będzie czuło jeszcze większą niechęć do przedszkola. Pakujemy maleństwu dodatkowe ubranie do przebrania.
9. Czytanie dzieciom książeczek np. „Wesołe przedszkole”- M. Kownackiej, Bajki terapeutyczne- M. Molickiej
10. Zorganizowanie czasu na bycie z dzieckiem po odebraniu go z przedszkola.
11. Odprowadzanie dziecka do przedszkola przez ojca.
    Gdyż więź emocjonalna z ojcem jest zwykle mniejsza niż z matką
12. Ujednolicenie rytmu dnia w domu i przedszkolu

Bibliografia:

1. F. Dolto, Zrozumieć dziecko. Rozmowy o wychowaniu, Warszawa 2002. Wyd. Jacek Santorski & CO.
2. E. Gruszczyk- Kolczyńska, Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się. Warszawa 2000. WSiP
3. E. Hurlock, Rozwój dziecka Warszawa 1960 PWN
4. J. Lubowiecka, Przystosowanie psychospołeczne do przedszkola, Warszawa 2000, WSiP

Ćwiczenia rewalidacyjne skutecznie wspomagają wszechstronny rozwój dzieci o obniżonej sprawności umysłowej. W ich skład wchodzą ćwiczenia rozwijające procesy poznawcze: funkcje percepcyjne, wyobraźnię, mowę, myślenie:

• ćwiczenia usprawniające koncentrację i pamięć
• ćwiczenia stymulujące sprawność manualną i ruchową
• ćwiczenia relaksacyjne

Ćwiczenia rozwijające procesy poznawcze i funkcje percepcyjne są niezwykle ważne dla rozwoju dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Dzieci te zwykle są bierne. Odczuwamy przez nie lęk przed możliwością doznania porażki, przeświadczeniu o mniejszej wartości własnej, potwierdzonej przez brak sukcesów – powodują zahamowania aktywności. Może mieć w tym swój udział otoczenie i rodzice, nauczyciele stawiający przed dzieckiem wymagania niedostosowane do jego możliwości. Dziecko o obniżonej sprawności umysłowej potrzebuje, więc w większym stopniu przemyślanych działań ze strony otoczenia, rozbudzenia i odpowiedniego pokierowania jego aktywnością. Rozwijając percepcję, wyobraźnię nie można zapominać o rozwoju mowy, uwagi, pamięci – procesów niezwykle ważnych w komunikowaniu się z otoczeniem, zapamiętywaniem istotnych informacji i przekazywaniem ich.

Ćwiczenia usprawniające umiejętności manualne wpływają bezpośrednio na rozwój dziecka upośledzonego umysłowo. Lepienie, wycinanie, malowanie i inne techniki plastyczne ćwiczą sprawność rąk i palców. W czasie ćwiczeń dzieci uczą się rozróżniać barwy, kształty, określać stosunki przestrzenne. Rozwijają również mowę – opowiadając o swoich pracach.

Ćwiczenia ruchowe to przede wszystkim wspaniała zabawa. Aktywność ruchowa doskonali nie tylko sprawność fizyczną, ale także rozwój umysłowy. Dzieci z upośledzeniem umysłowym niejednokrotnie wykazują nieprawidłowy lub opóźniony rozwój ruchowy. Ze względu na tę nieprawidłowość wymagają stosowania różnorodnych form usprawniania ruchowego.

Przykłady ćwiczeń usprawniające uwagę, pamięć, mowę:

1. Zabawa ciepło – zimno
   Po odnalezieniu przedmiotu uczeń nazywa miejsce ukrycia, np. lalka była przed krzesłem.
2. Zgadnij, czyje to imię.
   Nauczyciel podaje głoskę, dziecko odgaduje imiona kolegów rozpoczynające się na podaną głoskę.
3. Rozpoznaj, czyj to głos.
4. Poszukiwanie brakujących elementów obrazka – dorysowywanie ich lub wycinanie i naklejanie.
5. Zagadki graficzne – łączenie kropek – odgadywanie ukrytego przedmiotu.
6. Zagadki graficzne – kolorowanie odpowiednich pól obrazka – ukryty przedmiot.
7. Nazwij, co to jest.
   Nazywanie przedmiotów na obrazkach, dzielenie wyrazów na sylaby, głoski, odgadywanie głosek na początek lub na koniec wyrazu.
8. Zgadnij, co to jest.
   Rozpoznawanie przedmiotów po dotyku, smaku, z zamkniętymi oczami.
9. Dobieranki obrazkowe, np. dobierz owoc do drzewa, na którym rośnie.
10. Układanie modeli wyrazów z żołędzi lub kasztanów (analiza słuchowa wyrazu, np. las, owoce, Ola – tyle kasztanów, ile głosek słyszymy w wyrazie.)
11. Szlaki literopodobne (ozdabianie serwetek, dywaników – na dużym formacie szarego papieru.
12. Rozpoznawanie postaci na obrazku.
13. Dobieranki obrazkowo – wyrazowe – dobieranie i układanie podpisów do obrazków, odwzorowywanie wyrazów.
14. Złożenie domku, pajaca z figur geometrycznych.
15. Układanie i naklejanie na papier obrazków z figur geometrycznych.
16. Zabawa słuchowa – odgadywanie odgłosów nagranych na taśmę, np. deszcz, woda z kranu.
17. Kolorowanie obrazków zgodnie z opisem.
18. Składanki obrazkowe (składanie obrazka z części)
19. Puzzle matematyczne.
20. Polowanie na litery – wyszukiwanie liter pisanych i drukowanych w różnych fragmentach tekstów (gazety, czasopisma).
21. Podpisywanie obrazków (wklejanie brakujących liter).
22. Zabawy matematyczne.
23. Co wiezie pociąg?
    Dzieci siedzą w kole, nauczyciel zaczyna zabawę, Jedzie pociąg, wiezie towary rozpoczynające się na głoskę „a”. Dzieci po kolei wymieniają przedmioty na daną głoskę – kto nie wymyślił wyrazu, daje fanta.
24. Dotknij przyrody (zabawa na wolnym powietrzu)
    Dzieci zamykają oczy, dotykają różnych obiektów: drzewa, krzewy, kwiaty, próbują rozpoznać co to jest i opisać.
25. Co mogą ręce? – Teatrzyk cieni.
26. Kto zmienił swoje miejsce?
27. Dobieranie par jednakowych obrazków.
28. Zabawa w echo – powtarzanie.

Przykłady ćwiczeń doskonalących sprawność manualną:

1. Zagadki graficzne (jeż, wiewiórka) – łączenie kropek i dorysowywanie brakujących elementów.
2. Rysowanie szlaczków literopodobnych.
3. Wycinanki z kolorowego papieru: wycinanie po liniach narysowanych, wycinanie po liniach wykropkowanych.
4. Wydzieranki (wypełnianie kawałkami papieru gotowych szablonów)
5. Ubieranie lalek.
6. Nawlekanie korali o różnych kształtach.
7. Rzucanie i chwytanie piłeczki, woreczka z grochem.
8. Ugniatanie jedną ręką kulek z gazet, wiązanie supełków.
9. Wyginanie z miękkiego drutu różnych kształtów.
10. Zabawy w wodzie i z wodą, np. przelewanie wody z naczynia do naczynia.
11. Zabawy w piasku i z piaskiem.
12. Modelowanie w glinie, plastelinie, modelinie, masie solnej.
13. Szycie, przeciąganie sznurka przez dziurki.

Przykłady ćwiczeń rozwijające sprawność ruchową:

1. Zabawa „na ulicy”. Nauczyciel pokazuje kolorowe światła, dzieci reagują na zmianę świateł.
2. Zabawa ruchowa na melodiach rytmicznych.
3. Zabawa ruchowa „wracamy do domu”,
   (pomoce: kartonowe koła, na jednym rysunek roześmianego słońca, a na drugim parasol). Dzieci siedzą w wyznaczonym miejscu – „dom”. Na sygnał „słońce świeci” spacerują, biegają. Gdy pada hasło „pada deszcz” – wracają do domu. Później zamiast hasła prowadzący pokazuje etykietki z wyrazami.
4. Zabawa ruchowa przy piosence „Bałwanek”
5. Zabawa ruchowa przy piosence „Żabka”, „Zajączki”.
6. Taniec liści.
   Dzieci dobierają się parami i ustawiają w kole. Gdy nauczyciel podnosi liść wszystkie dzieci podają sobie ręce tworząc duże koło i biegną w jedną stronę. Na dźwięk bębenka chwytają się parami i tańczą w małych kółeczkach.
7. Kotki bawią się piłeczkami.
   Dzieci kucają w przysiadzie podpartym, przed każdym leży piłeczka. Zabawa: dzieci popychają piłeczkę przed sobą i idą za nią na czworakach – naśladują zabawę małych kotów. Na sygnał wszyscy siadają i podnoszą piłki do góry.
8. Zabawa z woreczkiem.
   • podrzucanie woreczków do góry i łapanie oburącz
   • przerzucanie woreczka z prawej do lewej ręki
   • podawanie woreczka w rzędzie nad głowami
   • podawanie woreczka dołem

Ćwiczenia relaksacyjne:

Dzieci z upośledzeniem umysłowym oprócz zaburzeń w rozwoju cechuje niedojrzałość osobowości, która objawia się głównie w chwiejności emocjonalnej. Chwiejność ta objawia się częstymi nastroju (od radości do rozpaczy)

Przykład ćwiczeń relaksacyjnych:

• masaż grupowy
• trening relaksacyjny A. Polendera – który ma na celu umocnić to, co zdrowe oraz złagodzić to, co chore.

Opracowała – Iwona Kierzkowska pedagog rewalidator

Bibliografia

1. Pańczyk J.(red.) – „Efektywność metod i form kształcenia specjalnego”,wyd. WSPS, Warszawa 1991
2. Krejczyk K. – „Nauczanie dzieci o obniżonej sprawności umysłowej”PZWS, Warszawa 1964
3. Matthews J. – „Kiermasz pomysłów, matematyka w klasach 0-IIIWsiP, Warszawa 1992
4. Trześniowski R. – „Gry i zabawy ruchowe. Sport i turystyka”Warszawa 1972

Przykłady ćwiczeń usprawniających różne obszary  w ramach przygotowania dziecka do nauki szkolnej.

O kimś, kto silnie wierzy w powodzenie własnych działań, mówi się m.in., że jest mocno zmotywowany. Skąd zatem pochodzą jego siła i energia, które dają mu odwagę do podejmowania wyzwań ?

W psychologii rozróżnia się dwa rodzaje motywacji: wewnętrzną i zewnętrzną

Motywacja zewnętrzna sięga do tego, co ukryte w świecie, co jest poza jednostką. Opiera się w dużej mierze na systemie kar i nagród. Takie warunkowe podejście pozwala być może na uzyskanie potencjalnie szybkich efektów, lecz niestety są one krótkotrwałe. Dzieci się z nimi nie identyfikują; jeśli są motywowane zewnętrznie – wytwarzają w sobie m.in. skłonność do rywalizacji bądź działania nastawionego typowo na cel (dążenie do uzyskania nagrody bądź uniknięcia kary).

Z kolei motywacja wewnętrzna swoje źródło upatruje w samym człowieku. Kiedy dorośli odnoszą się do tego, na czym zależy dziecku, co jest dla niego ważne itp., sprawiają, że podczas wykonywania określonej czynności rozwija się w nim poczucie satysfakcji, radość i zadowolenie. Motywacja wewnętrzna nie wymaga dyscyplinowania i napominania. Sprawia, że dziecko podejmuje aktywność, ponieważ dostrzega sens swego działania.

Prof. B. Schwartz podkreśla, że to, w jaki sposób funkcjonuje człowiek, w dużej mierze zależy od warunków, jakie mu stworzymy. Dlatego tak ważną rolę we wzmacnianiu dziecięcej motywacji odgrywają dorośli i środowisko funkcjonowania. To, czy rodzice sięgają po narzędzia motywacji zewnętrznej, czy starają się motywować swoje dziecko wewnętrznie, przekłada się na jego postawy, nastawienie, a także determinuje jego zachowania.

Na motywację do działania przedszkolaków w znacznym stopniu może wpływać sposób, w jaki z nimi rozmawiamy. Stosowanie porównań do innych dzieci lub etykietowanie, nie powoduje że dziecko czuje większą chęć, energię do działania, wręcz przeciwnie. Sprawia, że może pojawić się wycofanie, że ktoś jest lepszy i dodatkowa odpowiedzialność za powierzoną rolę.

Często obserwujemy, że dorośli prezentują określone oczekiwania na temat np. zachowania dziecka w domu, funkcjonowania w grupie rówieśniczej. Podejmują rozmaite próby „zmotywowania” malucha i zastanawiają się, dlaczego zastosowane metody, systemy nie działają. Dzieje się tak dlatego, że skuteczna motywacja opiera się na poczuciu sensu i celowości wykonywania określonego działania.

W takiej sytuacji należy odpowiedzieć sobie napytanie” komu zależy na tym, by dzieci zachowywały się we właściwy sposób, podejmowały oczekiwaną aktywność?

Dzieci nie będą czuły prawdziwej motywacji przy realizacji naszego celu, jeśli to nie będzie ich własny cel. Każde z nich musi mieć poczucie sensu, że to co robi, jest mu do czegoś potrzebne, jest dla niego ważne. Jak pisze J. Steinke-Kalembka, dziecko początkowo nie dostrzega wartości w tym co robi, podejmuje działanie dlatego, że wie, że rodzicowi na tym zależy. Z czasem zaczyna rozumieć jednak, co jest ważne i dostrzegać w tym sens. To dziecko wybiera spośród rodzicielskich wartości te odpowiednie dla siebie Rola dorosłego polega na wspieraniu go w podejmowanych decyzjach.

Sposoby podnoszenia motywacji dziecka wg Paula Dennisona

• Daję mojemu dziecku/mojemu uczniowi zadania, z którymi potrafi poradzić sobie tak, aby codziennie odnosił wiele „zwycięstw” i nie bał się nowych wymagań
• Cieszę się , że moje dziecko/mój uczeń ma dużo energii. Staram się przewidzieć bieg wydarzeń i uważam, że podejmuje właściwe decyzje. Gdy stres jest silny, wyzwaniem jest umiejętne pokierowanie sytuacją.
• Kieruję moim dzieckiem/uzniemtak, aby samo odkrywało, jaki rodzaj pracy sprawia mu przyjemność, aby jego osiągnięcia były dla niego ważną „wewnętrzną” nagrodą.
• Pozwalam, aby moje dziecko/mój uczeń zaobserwowało, jakie naprawdę jest i jakie ma słabe strony. W ten sposób dostrzeże, że również dorośli nieustannie się uczą i rozwijają. Spodziewam się ,że to czego uczę moje dziecko/mojego ucznia, przyda mu się wżyciu i że być może ono mnie kiedyś przerośnie.
• Bardzo lubię być rodzicem/wychowawcą /nauczycielem. Podoba mi się także to, że sam tak wiele uczę się od mojego dziecka/mojego ucznia. Mój związek z nim pozwala mi ciągle odkrywać coś nowego. Moje życie codzienne nabiera nowego sensu, bo w magiczny sposób przekształca się nasza wymiana interpersonalna.

Chwalenie dzieci jest rodzajem pozytywnego wzmocnienia. Pochwała słowna jest jedną z form, która daje im emocjonalne wsparcie. Niezwykle istotna jest wtedy, kiedy dziecko znajduje się w trudnej sytuacji.

Pochwała i aprobata są też ważnymi czynnikami sprzyjającymi kształtowaniu pozytywnego obrazu samego siebie, . Spośród wielu rodzajów wzmocnień pozytywnych jakie mamy do dyspozycji w wychowaniu, aprobata słowna i pochwała są najczęściej wybieranymi przez wychowawców.

Pamiętajmy, jeżeli nadarza się okazja aby pochwalić dziecko, zróbmy to dobrze, najlepiej jak potrafimy. Zwróćmy uwagę na to , aby sposób pochwały był dostosowany do cech dziecka i do zadania, które wykonało do sytuacji. „Dobrze” udzielona pochwała będzie” dobrym” sposobem motywowania malucha do dalszego wysiłku.

Pochwał, wyrazów i zwrotów będących odpowiednikiem aprobaty można udzielać na różne sposoby, a ot przykłady pochwał:

• To jest piękne, jestem z ciebie zadowolona
• Podoba mi się sposób, w jaki pracujesz
• Taka praca bardzo mnie cieszy
• Rzeczywiście, dałeś z siebie szystko
• Jestem dumny ze sposobu w jaki pracujesz
• Właśnie tak! Spisałeś się na medal
• Kapitalnie, radzisz sobie coraz lepiej
• Wygląda na to, że będzie to wspaniałe
• Dziękuję za twoją pracę
• Wygląda na to, że włożyłeś w to dużo pracy
• Brawo, twoja praca jest wyjątkowa
• Podoba mi się twoje zachowanie
• Jesteś bardzo uważny
• Mama i tata będą dumni, kiedy zobaczą twoją pracę
• Cieszę się , że coraz lepiej mówisz
• Twój pomysł był genialny
• Twoje zachowanie może być wzorem
• Bardzo miło, że się tak starasz
• Sprawiłeś, że jestem szczęśliwy

Tekst powstał na podstawie:

1. Steinke-Kalembka,„Dodaj mi skrzydeł. Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną?” otwiera się w nowym oknie,
2. Faber, E. Mazlish, „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”.otwiera się w nowym oknie
3. Koziatek M. „Jak wspierać motywację wewnętrzną dziecka, Natuli dzieci są ważne”

Iwona Kierzkowska

Zobacz, co warto wiedzieć, aby dobrze przygotować do szkoły dziecko i siebie

• MEMORY – https://pamiec.imasz.net/
• NAUKA PRZEZ ZABAWĘ – http://pisupisu.pl/

Psycholog Anna Siudem radzi:

1. Strach dzieci przed wojną

Wraz z atakiem Rosji na Ukrainę, wszyscy odczuwamy niepokój i strach przed tym, co może przynieść kolejny dzień.

Niestety te wszystkie lęki i niepokoje związane z obecną sytuacją za naszą wschodnią granicą odbijają się bezpośrednio na dzieciach, które są doskonałymi obserwatorami. Maluchy nawet jak nie rozumieją, co się dzieje, to obcując ze zdenerwowanymi rodzicami, chłoną takie emocje.

Rodzice, opiekunowie i nauczyciele stanęli przed niezwykle trudnym i poważnym wyzwaniem – wytłumaczenia młodemu pokoleniu, co się stało. Dlaczego ich beztroskie dzieciństwo jest zagrożone. Dlaczego w telewizji, internecie wszyscy pokazują straszne zdjęcia, filmy, mówią ze strachem o przyszłości. Nie możemy zostawić ich z tym problemem samych – podkreślił Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak w wystąpieniu do MEiN.

Ponadto unikanie rozmowy na tak poważny temat może spowodować, że dziecko poczuje, że rozmowa jest zbyt przerażająca i jeszcze bardziej zacznie się bać, a po wszelkie informacje będzie sięgać do mediów społecznościowych i plotek rówieśników.

2. Jak rodzic powinien się przygotować do rozmowy?

Dlatego obecnie najważniejsze jest, by dzieci dowiadywały się wszelkich wiadomości od rodziców, którzy zapewnią im bezpieczeństwo i informacje dostosowane do wieku. Jednak jak rozmawiać z dziećmi o obecnej sytuacji na Ukrainie? Czy istnieje jakiś sposób, by spokojnie wytłumaczyć, co się dzieje?

Według psychologów przede wszystkim należy samodzielnie się uspokoić i ochłonąć. Zdenerwowanie nic tu nie pomoże, a może jedynie pogorszyć sytuację. Kiedy już rodzic wie, że jest w stanie porozmawiać na temat wojny na Ukrainie, powinien się zastanowić, jakie informacje są najistotniejsze i ile z nich należy przekazać dziecku.

Najważniejszą zasadą jest mówienie dzieciom prawdy. To jest podstawa – mówi w rozmowie z WP Parenting Maria Rotkiel, psycholog. – I druga ważna sprawa – odpowiadamy na pytania dzieci adekwatnie do ich wieku, czyli poziom szczegółowości musi być dostosowany do tego, ile mają lat. Im dziecko starsze, tym nasze odpowiedzi mogą być bardziej szczegółowe i dokładniejsze – dodaje.

Rodzice i opiekunowie mogą uznać, że powinni przekazać swoim dzieciom wszystkie fakty i informować je na bieżąco. Jednak takie podejście może sprawić, że dzieci poczują się przytłoczone i przebodźcowane. Z kolei, jeżeli istnieje jakaś obawa, że dana informacja jest za trudna dla dziecka, to można odpowiedzieć na jego pytanie na bardzo ogólnym poziomie.

– Jeśli dziecko jest bardzo wrażliwe, nie ma co epatować trudnymi emocjami, że ktoś cierpi, kogoś bardzo boli, bo to może je dodatkowo stymulować – mówi w rozmowie z WP Parenting dr Anna Siudem, psycholog dziecięcy. – Należy pokazać, że świat jest zróżnicowany i że są inni ludzie, którzy chcą tej wojnie zapobiec, że dbają o nasze bezpieczeństwo, że my też możemy pomóc. Poczucie bezpieczeństwa dziecka powinno być budowane o rzeczywiste przesłanki – dodaje.

Jak tłumaczy, w przypadku młodszych dzieci, można powiedzieć, że jest ktoś taki na świecie, kto robi złe rzeczy, że tak nie można. W ten sposób można spróbować wzbudzić w dziecku ocenę sytuacji. Nie należy też zapominać o swoich emocjach i powiedzieć, że ludzie się boją i jest to normalne uczucie.

Warto również zastosować technikę aktywnego słuchania – skupić się tylko na tym, co dziecko ma do powiedzenia, na jego emocjach i zignorować wszelkie rozpraszacze. To ta rozmowa jest w tej chwili najważniejsza.

3. Informacje, które docierają do dzieci

Psycholog zaznacza również, że trzeba uważać, jakie informacje docierają do dziecka nie tylko z mediów, ale również od rówieśników, czy innych osób. Jest to bardzo duża odpowiedzialność rodziców, którzy muszą zadbać o to, by te informacje pochodziły z pewnych źródeł.

– Należy ograniczyć dostęp do różnych treści, które są pokazywane w mediach, tak żeby dziecko nie było ciągle stymulowane przez te informacje – mówi dr Anna Siudem. – Nie wyolbrzymiać, nie tworzyć teorii spiskowych i nie wybiegać za bardzo w przyszłość. Rozmawiając z dzieckiem, należy też opierać się o aktualne informacje, z pewnych źródeł, tak, żeby były przekazywane w obiektywny sposób i dotyczyły tylko tego, czego jesteśmy pewni – dodaje.

Bardzo możliwe, że nawet bardzo małe dzieci są bardziej świadome tego, czym jest wojna, niż nam się wydaje. Wiele z nich miało kontakt z podobnymi obrazkami w internecie, czy telewizji. Zatem pytanie, które pozwoli rodzicowi rozeznać się w tym, jakie informacje dziecko już posiada i jakich jeszcze potrzebuje, powinno być bardzo ogólne. Jeśli dziecko nie będzie zainteresowane tematem, powie o tym. Jednak będzie miało świadomość, że to właśnie rodzic jest w stanie udzielić informacji i to do niego zwróci się z pytaniem.

Jeśli dziecko zachowuje się normalnie, wykonuje swoje obowiązki, jest w pozytywnym nastroju, to nie ma takiej potrzeby, by samodzielnie rozpoczynać temat. Natomiast jeśli mamy świadomość, że dziecko mogło gdzieś się spotkać z takimi informacjami, możemy zapytać, co się działo, upewnić się, czy było świadkiem takich rozmów i ewentualnie wtedy zacząć temat – mówi. – Natomiast, jeśli dziecko jest rozdrażnione, nerwowe, należy zapytać, co się dzieje. Powiedzieć, że widzimy, że jest przygnębione i czy chce w związku z tym porozmawiać. Trzeba dać mu sygnał, że akceptujemy jego emocje i jeśli tylko będzie chciało porozmawiać, zawsze może się do nas zwrócić – mówi dr Siudem.

Jak zredukować lęk u dzieci? Ekspertka tłumaczy, że można wykorzystać różne formy bajek, ćwiczenia relaksacyjne, treningi uważności, by skoncentrować dziecko na tym, co się wokół niego dzieje.

Jednak bez względu na wiek, trzeba pamiętać, że gdy dziecko zacznie pytać, co będzie dalej, nie można tworzyć scenariuszy, ani tych bardzo pozytywnych, ani bardzo negatywnych. W tej sytuacji wkraczanie w daleką przyszłość może stworzyć w dziecku poczucie bezradności. Dlatego też należy się skoncentrować tylko na tym, co tu i teraz.

– Tak to jest, że nie zawsze wiemy jak zareagować, musimy się dowiedzieć i czekać, co przyniesie przyszłość. Dziecko musi mieć świadomość, że to wszystko kiedyś się skończy. W końcu wszystko mija – podsumowuje dr Siudem.

Źródło:  WP parenting.pl Jak rozmawiać z dzieckiem o wojnie